Όλοι έχουμε παρατηρήσει πως τα τελευταία χρόνια αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς όσοι επιλέγουν εναλλακτικά μέσα μετακίνησης, κυρίως ποδήλατο, απαντώντας έμπρακτα, καθώς μετακινούνται χωρίς να μολύνουν, στη σωρεία περιβαλλοντικών προβλημάτων που μας ταλανίζουν και που κάτω από τον όρο-ομπρέλα της «κλιματικής αλλαγής» αποτελούν μια ιστορική πρόκληση για την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη γη.
Μόνο πολιτικά ανδρείκελα όπως ο Ντόναλντ Τραμπ (σε ευθεία υπεράσπιση των συμφερόντων των «πετρελαιάδων» του Τέξας) ή αντίστοιχοι αρνητές ακροδεξιάς κοπής αμφισβητούν ότι εδώ και δεκαετίες η οικονομική οργάνωση και δομή της σύγχρονης μετακαπιταλιστικής κοινωνίας πριονίζει συστηματικά και με ιδιαίτερο ζήλο το κλαδί πάνω στο οποίο όλοι καθόμαστε. Η φύση ιδωμένη σαν πεδίο εκμετάλλευσης και αέναης κερδοφορίας της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας με όποιες συνέπειες. Η ζωή η ίδια στο βωμό του κέρδους.
Και θα αλλάξει αυτό αν κάνουμε ποδήλατο, διερωτάται κάθε υγιής νους. Σαφώς και όχι. Το πεδίο αυτής της αντιπαράθεσης που στον αντίποδα της τυφλής καταστροφικής οικονομικής ανάπτυξης έχει την διεκδίκηση ενός τρόπου ζωής μακριά από την στυγνή εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο και κατά αναλογία της φύσης από τον άνθρωπο (βλέπε «Τι είναι κοινωνική οικολογία» του Μάρει Μπούκτσιν) είναι ίσως το μέγιστο πεδίο πολιτικής σύγκρουσης που έχουμε μπροστά μας τον εικοστό πρώτο αιώνα, είναι χωρίς υπερβολή το διακύβευμα του μέλλοντος μας.
Όμως, η διεκδίκηση μιας ριζοσπαστικής αλλαγής οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου διόλου δεν έρχεται σε αντίθεση με τις μικρές καθημερινές πρακτικές που επιλέγουμε για να εντάξουμε τον εαυτό μας στην σωστή πλευρά της ιστορίας και να αρχίσουμε να γινόμαστε μέρος της λύσης. Στην κλασική επωδό της παραδοσιακής μαξιμαλιστικής αριστεράς που σε όποια άμεση μικρή αλλαγή προτείνεται αντιπαραθέτει το μεγάλο κάδρο για να την εκμηδενίσει, ήρθε η ώρα να απαντήσουμε με κατάφαση. Δεν είναι ή το ένα ή το άλλο αλλά και το ένα και το άλλο.
Έτσι, ξέρουμε ότι δεν θα αλλάξει το κυρίαρχο μοντέλο όταν επιτέλους σταματήσουμε να καταναλώνουμε πλαστικό μιας χρήσης ή όταν σταματήσουμε να πραγματώνουμε τα όνειρα μας με μάρκες αυτοκινήτων, θα έχουμε κάνει όμως ένα μικρό αλλά διόλου ευκαταφρόνητο βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Και σε αυτό το πλαίσιο, φρονώ ότι πρέπει να δούμε και τη σημασία των καθημερινών μας πρακτικών κατανάλωσης, ανακύκλωσης ή μετακίνησης.
Κι όσον αφορά την μετακίνηση, πρώτο πεδίο συλλογικής δράσης πρέπει να είναι η διεκδίκηση των βασικών υποδομών που θα διευκολύνουν την αλλαγή από το αυτοκίνητο στο ποδήλατο για όσο το δυνατόν περισσότερους συμπολίτες μας. Εξάλλου, κάθε υγιές, μέτριας φυσικής κατάστασης άτομο μπορεί να γίνει ποδηλάτης/ισσα αν το θελήσει. Κατά πόσο, εντός του πλαισίου ενός Δήμου που μπορεί να είναι ασφαλέστερο και πιο προσιτό.
Αν και για να μιλήσουμε για τον δικό μας δήμο, τον Δήμο Παλλήνης, δεν ισχύει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Υπάρχει ένας μικρός, ανεπαρκής και καθαρά διακοσμητικός ποδηλατοδρόμος που σε καμιά περίπτωση δεν απαντά στις ανάγκες όσων επιλέγουν το ποδήλατο είτε ως μέσο άσκησης κι αναψυχής ούτε, βέβαια, ως μέσο βασικής μετακίνησης.
Χωρίς να αποτελεί έκπληξη για τα έργα και τις ημέρες της δημοτικής αρχής του Αθανάσιου Ζούτσου πρόκειται καθαρά για ένα έργο βιτρίνας και μάλιστα βιτρίνας με σπασμένο τζάμι. Οδηγεί από το «μέγαρο» του Δημαρχείου στο κολυμβητήριο μέσα από στενά που καμία σχέση δεν έχουν με τον λειτουργικό ιστό της πόλης και συνολικά, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και υλοποίησης, είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Εικόνα που έρχεται σε σαφέστατη αντίθεση με τους ποδηλατοδρόμους όμορων δήμων, όπως των Βριλησσίων και της Αγίας Παρασκευής που, με όλα τα προβλήματά τους, έχουν δώσει δυνατότητα εναλλακτικής κινητικότητας σε αρκετούς πολίτες τους.
Στο άμεσο μέλλον η δημοτική αρχή θα κληθεί να διαχειριστεί μια σειρά από κονδύλια από το πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης που αναφέρεται ακριβώς στις υποδομές αειφορίας των δήμων. Παρόλο που σε σχέση με το αντίστοιχο πρόγραμμα της προηγούμενης κυβέρνησης, τον Φιλόδημο, είναι «κουτσουρεμένο» και πολύ λιγότερο φιλόδοξο, το πρόγραμμα θα δώσει κάποια εργαλεία χρηματοδότησης που αυτήν τη φορά δεν πρέπει επ’ ουδενί να εξυπηρετήσουν τις μωροφιλοδοξίες και τους ιδιοτελείς σκοπούς της (τείνει να γίνει ισόβια αν δεν κάνουμε κάτι) δημοτικής αρχής.
Άμεση διεκδίκηση και απαίτηση των δημοτών πρέπει να είναι η αναμόρφωση κι επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων που να διανύουν μεγάλο και λειτουργικό κομμάτι και των τριών ενοτήτων του Δήμου, να συνδέονται με τα μέσα σταθερής τροχιάς, δηλαδή τους σταθμούς μετρό και προαστιακού και, τέλος, να συνδέονται με τους ποδηλατοδρόμους των όμορων δήμων (προφανώς σε συνεννόηση μαζί τους) επεκτείνοντας κατά πολύ την ακτίνα τους και, φυσικά, τις δυνατότητες εναλλακτικής μετακίνησης εκατοντάδων ή και χιλιάδων ανθρώπων.
Το μικρό, πολλές φορές, είναι μεγάλο ή τουλάχιστον μεγαλύτερο από ότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Το να μπορείς να μετακινηθείς χωρίς αυτοκίνητο φαίνεται μικρό αλλά δεν είναι. Σπάει μοντέλα κατανάλωσης, ιδιώτευσης κι αλλοτρίωσης. Αλλάζει συνήθειες, νοοτροπίες και φυσικά την διάθεσή σου. Δεν υπάρχει ωραιότερο πράγμα από την καλημέρα στον άγνωστο συνάνθρωπο, από την αβίαστη παρατήρηση του περιβάλλοντα χώρου, από τον σκοπό που σιγοτραγουδάς καθώς γλιστράς στους δρόμους. Όλα αυτά απλά εξαφανίζονται καθώς κλείνεις με δύναμη την πόρτα του οδηγού και βάζεις εμπρός το αυτοκίνητο.